Fast food, czyli jedzenie szybko przygotowywane i serwowane na poczekaniu, zyskało ogromną popularność na całym świecie. Wygoda i smak sprawiają, że sięgają po nie miliony ludzi każdego dnia, ale fast food obwinia się o wiele problemów zdrowotnych. Jednak czy naprawdę jest takie złe, jak się powszechnie uważa? W tym artykule przyjrzę się bliżej charakterystyce fast foodów oraz ich potencjalnym konsekwencjom dla zdrowia. Czy fast food może być zdrowy, czy też kryje w sobie zło, które powinniśmy unikać? Zapraszam do lektury, jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania.
Co to jest żywność typu fast food?
Trudno już wyobrazić sobie świat bez fast foodów, takich jak hamburgery, pizza, kebab czy frytki. Najprościej mówiąc, jest to masowo produkowane jedzenie, przygotowywane i serwowane szybko. Chociaż fast food może być tani i wygodny, jest również mniej zdrowy i gorszej jakości niż jedzenie przygotowywane ze świeżych, lokalnych składników. Dania typu fast food są zwykle bogate w tłuszcze, sód, cukry i kalorie, co może stanowić zagrożenie dla zdrowia, szczególnie jeśli pozwalasz sobie na nie dość często.
Jak powstały dania typu fast food?
Historia fast foodu jest ściśle związana z wynalezieniem samochodu. Wraz z masową produkcją tanich samochodów przez Henry’ego Forda i rozwojem infrastruktury drogowej, pojawiła się potrzeba szybkiego i wygodnego jedzenia dla podróżujących. Fast foody stały się popularne dzięki swojej prostocie i szybkości obsługi. Restauracje z ograniczonym menu, które można było łatwo i tanio przygotować, przyciągały klientów niskimi cenami i krótkim czasem oczekiwania na posiłek. To właśnie są zalety, którymi jedzenie typu fast food charakteryzuje się do dzisiaj.
W latach pięćdziesiątych XX wieku, wraz z powrotem żołnierzy z II wojny światowej, którzy zakładali rodziny i osiedlali się na przedmieściach, fast foody stały się jeszcze bardziej popularne. McDonald’s i inne sieci fast foodów z powodzeniem skierowały swoją ofertę do mieszkańców przedmieść, co przyczyniło się do gwałtownego wzrostu ich popularności. Szybkie tempo życia i rosnące dochody sprawiły, że rodziny coraz częściej jadły poza domem, a fast foody stały się symbolem nowoczesnego stylu życia.
Dziś sprzedaż fast foodów i tzw. junk foodów, czyli niezdrowych przekąsek, dramatycznie wzrosła w ciągu ostatnich 50 lat, stając się wielomiliardowym biznesem, który zatrudnia setki tysięcy pracowników. Chociaż od dawna mówi się, że żywność typu fast food jest niezdrowa i niskiej jakości, wystarczy spojrzeć na kolejki w popularnych sieciówkach, żeby zauważyć, jak wiele osób wciąż po nią siega.
Fast food a zdrowie: Jakie są zagrożenia z nadmiernego spożywania szybkiego jedzenia?
Nadmierne spożywanie fast foodów wiąże się z licznymi zagrożeniami dla zdrowia, takimi jak nadciśnienie, otyłość i cukrzyca typu 2. Dieta bogata w nieodpowiednie tłuszcze, sód i cukry, charakterystyczna dla fast foodów, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza dotyczących układu sercowo-naczyniowego. Co tak naprawdę sprawia, że dania fast food szkodzą? Warto dokładniej przeanalizować ich skład.
Tłuszcze trans w produktach typu fast food
Tłuszcze trans, często obecne w daniach typu fast food, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Są to nienasycone kwasy tłuszczowe zawierające co najmniej jedno wiązanie podwójne w konfiguracji trans, które mogą występować naturalnie lub być wynikiem procesów przemysłowych. Tłuszcze trans znajdujące się w diecie mogą pochodzić z dwóch głównych źródeł: naturalnych (powstających w wyniku bakteryjnej transformacji kwasów tłuszczowych w żwaczu zwierząt) oraz przemysłowych (produkowanych poprzez uwodornienie, dezodoryzację olejów roślinnych/rybnych oraz podgrzewanie i smażenie olejów w wysokich temperaturach). Szczególnie niebezpieczne jest spożywanie przemysłowych tłuszczów trans.
Tłuszcze trans z przemysłowych źródeł, w dużych ilościach zawiera szybka żywność, są związane z podwyższonym ryzykiem chorób serca, miażdżycy, nowotworów, otyłości i cukrzycy typu 2. Badania wykazują, że spożycie tłuszczów trans znacząco podnosi poziom cholesterolu LDL we krwi oraz zwiększa ryzyko chorób układu krążenia. Powinniśmy jeść jak najmniej tłuszczów trans, a niestety najpopularniejsze fast foody są jednym z ich największych źródeł.
Fast foody a nadmiar cukru i soli w diecie
Jednym z problemów jest to, że dania typu fast food dostarczają dużo soli i cukru. Żywiąc się w barach szybkiej obsługi, niestety szybko możesz przekroczyć ich maksymalne dopuszczalne ilości w diecie. Zgodnie z zaleceniami FDA, maksymalne dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 2300 mg, czyli ok. 1 łyżeczki soli. Ograniczona powinna być też ilość cukru: dodane cukry mają stanowić mniej niż 10% całkowitej dziennej kaloryczności, co odpowiada około 50 g cukru przy diecie 2000 kalorii. Jednak wiele dań typu fast food znacznie przekracza te limity, a to tylko jeden posiłek.
Sól jest stosowana w dużych ilościach w fast foodach, aby poprawić smak, wzmocnić inne smaki oraz przedłużyć trwałość produktów poprzez hamowanie rozwoju mikroorganizmów powodujących psucie się żywności. Warto jednak pamiętać, że sól stosowana w fast foodach jest często nieznanego pochodzenia i najgorszej możliwej jakości, co negatywnie wpływa na nasz organizm. Największą uwagę trzeba zwrócić na to, że sól soli nierówna. W celu utrzymania zdrowia warto unikać soli, która zawiera antyzbrylacze w postaci żelazocyjanku oraz soli z dodatkiem jodanu potasu. Dotychczas nie udowodniono naukowo, że sól powoduje długoterminowy wzrost ciśnienia tętniczego. Sól nie powoduje nadciśnienia długoterminowo, ale może powodować krótkoterminowy wzrost ciśnienia. U osób zdrowych nie ma powodu, aby ograniczać podaż sodu. Co więcej, ograniczenie podaży sodu u osób zdrowych może negatywnie wpłynąć na ich samopoczucie. Warto jednak pamiętać, aby stosować sól, która nie zawiera szkodliwych dla zdrowia dodatków. Bardzo wysokie spożycie soli przyczynia się do retencji wody w organizmie, co z kolei może prowadzić do obrzęków i dodatkowego obciążenia dla serca. Więcej szczegółów znajdziesz w poniższym filmie.
Najpopularniejsze fast foody a cukier
Z kolei cukry dodane są powszechnie stosowane w fast foodach, aby zwiększyć atrakcyjność smakową produktów. Przykłady takich produktów to słodzone napoje, desery, a także różnego rodzaju sosy i dressingi. Nadmiar cukru w diecie jest związany z wieloma problemami zdrowotnymi, w tym z otyłością, cukrzycą typu 2, chorobami serca oraz próchnicą zębów. Niestety nawet hot dog czy burger może zawierać cukier, ze względu na dodane do niego sosy. Po fast foodzie czujesz sytość, ale wahania cukru we krwi sprawiają, że szybko masz ochotę sięgnąć po kolejny posiłek.
Fast food a nadmierna masa ciała i otyłość
Przez większość historii ludzkości problemem było głównie niedożywienie wynikającego z braku jedzenia: obecnie jednak w coraz większym stopniu zmagamy się z nadwagą i otyłością. Jedzenie typu fast food, ze względu na swoją łatwość przygotowania, duże porcję i wysoką zawartość energii, tłuszczu, soli i cukru, odgrywa znaczącą rolę w rozwoju otyłości.
Typowe danie fast food może dostarczać od 400 do 600 kalorii, a czasami nawet do 1500 kalorii, co może pokrywać całkowite dzienne zapotrzebowanie kaloryczne. Jest to wciąż tylko jeden posiłek, dlatego nawet tego nie zauważając, znacznie przekraczamy nasze zapotrzebowanie kaloryczne. Otyłość niestety wiąże się z wieloma poważnymi problemami zdrowotnymi, takimi jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe i przedwczesna śmierć.
Wpływ fast foodów na nawyki żywieniowe
Fast food kształtuje nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które mogą prowadzić do niedoborów witamin i składników mineralnych oraz długoterminowo odbijają się na zdrowiu. Sięgając po fast fooda dostarczasz sobie głównie znaczne ilości soli, cukru i tłuszczów trans, czyli tzw. puste kalorie. Niestety przy dzisiejszym szybkim tempie życia, jest to często wybierane rozwiązanie. Wpływają na to między innymi szybki serwis, stosunkowo niskie ceny i oszczędność czasu w porównaniu z robieniem zakupów i gotowaniem w domu.
Jest to powszechne szczególnie wśród ludzi młodych, którzy chcą szybko zaspokoić głód i nie mają chęci ani czasu na przygotowywanie domowych posiłków. Niestety przyzwyczajenie do otrzymania dań kilka minut od ich zamówienia oraz związana z tym wygoda, są nawykiem, który trudno zmienić. Chociaż wiele mówi się na temat ich szkodliwości, sięganie po fast foody wciąż pozostaje dla niektórych normą, szczególnie ze względu na brak czasu na przygotowanie posiłków.
Restauracje typu fast food są przyjaznym miejscem spotkań dla młodzieży, ze względu na niskie ceny, swobodną atmosferę i możliwość spędzenia tam nawet kilku godzin bez składania dużych, kosztownych zamówień. Takie nawyki wykształcone w młodości z czasem jednak coraz bardziej odbijają się na zdrowiu. Oprócz tego przyzwyczajenie do mocnych, podkręcanych sztucznymi dodatkami smaków sprawia, że młodzież coraz mniej chętnie sięga po jedzenie bez tak dużej zawartości tłuszczów i węglowodanów.
Jak szybka żywność wpływa na trawienie i wchłanianie składników odżywczych?
Fast food, jako rodzaj pożywienia szybko przygotowywanego ze składników niskiej jakości, zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, ale na tym problem się nie kończy. Dania tego typu są ubogie w niezbędne składniki odżywcze, takie jak błonnik, witaminy i minerały, które są kluczowe dla prawidłowego trawienia. Nadmierne spożycie fast foodów może zaburzać równowagę korzystnych bakterii w jelitach, prowadząc do problemów trawiennych, takich jak wzdęcia, zaparcia czy biegunki.
Ponadto, duże ilości nasyconych kwasów tłuszczowych mogą spowolnić proces trawienia, utrudniając organizmowi rozkładanie i wchłanianie składników odżywczych, co z kolei może prowadzić do niedoborów witamin i minerałów w dłuższej perspektywie.
Problemem jest też fakt, że fast-food charakteryzuje się dużą zawartością cukru. Może to zaburzać odpowiedź organizmu na insulinę, wpływając na poziomy cukru we krwi i potencjalnie powodując uszkodzenia trzustki, która odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia poprzez produkcję enzymów niezbędnych do trawienia.
Jeszcze większy problem pojawia się, gdy częste spożywanie żywności typu fast food powoduje otyłość. Często prowadzi to do schorzeń takich jak refluks żołądkowo-przełykowy czy choroby pęcherzyka żółciowego i dodatkowo nasila problemy trawienne.
Czy istnieją zdrowe dania typu fast food (wrap, hamburger, frytki)?
Wbrew powszechnej opinii, istnieją zdrowsze opcje w fast foodach, które pozwalają na zaspokojenie głodu bez sięgania po ogromne ilości tłuszczów trans, soli i cukru. Coraz więcej restauracji szybkiej obsługi wprowadza do swoich menu świeże i zdrowe alternatywy, które są bogatsze w składniki odżywcze. Warto zawsze sprawdzić menu, ponieważ wybór zdrowych alternatyw jest coraz większy. Można wybierać sałatki czy grillowane mięso zamiast smażonego. Często dostępne są też opcje wegetariańskie, wegańskie czy bezglutenowe.
Zawsze możesz też znaleźć trochę czasu na gotowanie, przygotować domowy fast food z wybranych przez siebie składników np. wykorzystując oleje roślinne tłoczone na zimno oraz unikając nadmiernych ilości tłuszczu i soli.
Domowy, zdrowy fast food: jak przygotować zdrowe wersje ulubionych dań?
Masz ochotę na fast fooda, ale jednak nie chcesz w swojej diecie niezdrowych potraw smażonych w głębokim tłuszczu, który często nie jest zmieniany nawet przez kilka dni? Świetną alternatywą będzie zdrowy fast food, przygotowany w domu.
Frytki z selera
Składniki:
- 1 seler,
- 50 ml oliwy z oliwek,
- Sól.
Przygotowanie:
Umyj selera, obierz go i pokrój w cienkie słupki. Następnie włóż słupki do miski i wymieszaj z oliwą, delikatnie posól. Nagrzej piekarnik do 200 stopni. Następnie upiecz w piekarniku przez ok. 30 minut.
Możesz dodać do nich sałatkę jako uzupełnienie lub np. dip z awokado.
Dip z awokado
Składniki:
- 1 duże awokado,
- 50 ml oliwy z oliwek,
- 2 łyżeczki soku z cytryny,
- 1/4 łyżeczki soli,
- 1/4 łyżeczki granulowanego czosnku.
Przygotowanie:
Obierz awokado ze skóry i oddziel od pestki. Następnie wystarczy zblendować je z pozostałymi składnikami na gładką masę.
Zdrowy wrap
Składniki:
- 2 jaja,
- 100 g śmietany 18%,
- 2 łyżeczki babki jajowatej,
- Odrobina soli,
- Pieprz czarny,
- Masło klarowane do smażenia.
Przygotowanie:
Roztrzep jaja i zmiksuj je ze śmietaną. Następnie dokładnie zmiksuj masę z babką, solą i pieprzem. Smaż na maśle klarowanym, aż tortilla się zetnie i nabierze lekko złotego koloru.
W wersji klasycznej możesz dodać do tortilli grillowanego kurczaka, ser cheddar, sałatę, pomidora oraz sos jogurtowy, majonezowy lub czosnkowy.
Wrap sprawdzi się też w wersji meksykańskiej, wystarczy, że dodasz: mięso wołowe, czerwoną fasolę, ser oraz sos pomidorowy.
Możesz też wypróbować zdrowego keto burgera: oczywiście tutaj kluczem jest nie tylko bułka, ale też wysokiej jakości kotlet wołowy.
Podsumowanie: Czy fast food kryje w sobie zło?
Fast food charakteryzuje się przede wszystkim szybkością, ale niestety prowadzi do zbyt dużej ilości cukru, tłuszczów trans, kalorii i soli w diecie. Nie można jednak powiedzieć, że szybko nigdy nie znaczy zdrowo: da się znaleźć bardziej przyjazne dla zdrowia opcje, zarówno w restaurcjach, jak i gotując w domu.
Źródła
- https://www.scribd.com/document/553165963/Fast-Food
- https://www.academia.edu/5780572/ENCYCLOPEDIA_OF_JUNK_FOOD_AND_FAST_FOOD
- https://www.researchgate.net/publication/360612621_Trans-Fatty_Acids_in_Fast-Food_and_Intake_Assessment_for_Yerevan’s_Population_Armenia
- https://www.cambridge.org/core/journals/public-health-nutrition/article/differences-in-the-sugar-content-of-fastfood-products-across-three-countries/703302DF53124D1022F57BBCAE3A2C70
- https://www.researchgate.net/publication/268804280_Salt_in_Fast_Food_Products_and_Ready-o-Eat_Sauces_Should_it_Be_a_Matter_of_Concern_for_Public_Health
- https://www.fda.gov/food/nutrition-education-resources-materials/sodium-your-diet
- https://www.fda.gov/food/nutrition-facts-label/added-sugars-nutrition-facts-label
- https://www.researchgate.net/publication/327354584_Obesity_and_Fast-Food
- https://www.researchgate.net/publication/371126588_Association_Between_Fast-Food_Consumption_and_Obesity_in_Elementary_Students_Review_Article
- https://www.researchgate.net/publication/375673552_An_Investigation_into_the_Fast-Food_Consumption_Habits_of_Public_Health_and_Nursing_Students_at_the_University_of_Sunderland_in_London_UK
- https://www.researchgate.net/publication/327701502_Effect_of_Fast_Food_Consumption_on_the_Gastrointestinal_System
- https://www.researchgate.net/publication/292651312_Mineral_content_in_fast_foods
